Jak napisać dobry artkykuł popularnonaukowy: konkurs literacki Inspire article

Tłumaczenie Anna Malańska & Bogusław Malański. Rebecca Skloot opowiada Sonia Furtado i Marlene Rau jak zostać autorem tekstów popularnonaukowych, gdzie znajduje inspiracje do swoich opowiadań. Zaprasza do wzięcia udziau w konkursie na tekst popularyzujący naukę, ogłoszonym przez…

Rebecca Skloot
Zdjęcie dzięki uprzejmości
EMBL Photolab

Rebecca Sklootw1 chciała zostać weterynarzem. Aby uzyskać stopień nauk biomedycznych, na trzecim roku musiała nauczyć się języka obcego. „Szkoła, do której uczęszczałam, dziwacznie uważała „pisanie”za język obcy, zatem mogłam wziąć przedmiot „pisanie” lub hiszpański, francuski, niemiecki. Wybrałam „pisanie”, gdyż wydawawało mi się łatwiejszer.”

Rebecca zapisała się na przedmiot pisanie niebeletrystyczne i jednym z jej pierwszych zadań był tekst o jakimś miejscu. Postanowiła napisać o zamrażarce w kostnicy szkoły weterynaryjnej. W tym czasie Rebecca miała obowiązkowe zajęcia w kostnicy i była zszokowana odkryciem, jak wiele zwierząt jest zabijanych w szkole dla celów dydaktycznych. „Zmiany właśnie się rozpoczęły, zaczęto używać komputerowych programów symulacyjnych, mających pomóc w nauczaniu studentów i ograniczyć do minimum udział zwierząt, ale w tej szkole nie miało to jeszcze miejsca”, mówiła Rebecca.

“Byłam tym bardzo zmartwiona i pisanie o tej zamrażarce było dla mnie sposobem wypowiedzenia się w tej sprawie. Olbrzymi pokój typu magazyn z wiszącymi na hakach u sufitu krowami i końmi sprawiał szokujące wrażenie”. Po przeczytaniu jej tekstu, koledzy z klasy pisania byli nie tylko zszokowani, ale przeszli do działania. „Byli bardzo wkurzeni. Chcieli protestować u dziekana i zmusić szkołę do wprowadzenia programów symulacyjnych.” Wówczas Rebecca po raz pierwszy doszła do wniosku, że chciałaby zająć się bliskimi nauce tematami, które ją poruszają. Potem chciałaby przekazywać je ludziom, którzy z nauką nie mają nic wspólnego, aby wzbudzać ich zainteresowanie.

Po tym wszystkim, Rebecca rozszerzała swoje zajęcia z pisania, aż do momentu, kiedy nauczyciel zasugerował jej, że jest na tyle dobra, iż może myśleć o zmianie kariery. Zamiast zostać weterynarzem, Rebecca ukończyła studia wyższe z pisania i została autorką tekstów popularnonaukowych.

Henrietta Lacks (1920-1951)
lata 1945-1950

Zdjęcie dzięki uprzejmości the
Lacks family; image source: Wikipedia

Obecnie ma na swoim koncie powyżej 100 artykułów, autorskich esejów, recenzji książek, nowych opowiadań publikowanych w gazetach i czasopismach. Pracuje także jako edytor, nauczyciel na kursach nauki pisania oraz jest jurorem na konkursach literackich. Wkrótce Rebecca wyda swoją książkę pt: ”HeLa: Nieśmiertelne życie Henrietty Lacks” – o nieśmiertelnym gatunku komórek, pochodzących z rakowych komórek szyjki macicy, pobranych od kobiety – Henrietty Lacks, która umarła na raka 4 października 1951 roku. W swojej książce Rebecca przedstawia trwającą całe życie obsesję dotyczącą tych komórek, które zwykle są wykorzystywane w badaniach naukowych:

“Miałam wówczas 16 lat i byłam w klasie piewszej o profilu biologicznym. Mój nauczyciel w czasie wykładu, opowiedział nam o HeLa i jej komórkach komórkach, używanych w badaniach nad rakiem; skąd one pochodziły: „To była czarnoskóra kobieta, Henrietta |Lacks i tylko tyle o niej wiemy”. Jakkolwiek umarła ona w 1951 roku, jej komórki żyły przeszło 30 lat. Zadawałam sobie pytania: ”Co przez to rozumiesz? Kim ona była, czy miała dzieci? Miałam obsesję na jej punkcie. Mój nauczyciel powiedział mi: „To przykre, ale to wszystko, co wiemy.” Później, mogłabym zrobić dodatkowo premiowany projekt, w którym napisałabym pracę na temat jej komórek…, które były wszędzie! W tym czasie, na uniwersytecie, w tej samej klasie pisania, w której dostałam polecenie napisania o miejscu, otrzymałam nowe zadanie napisania o czymś bądź o kimś zapomnianym. Postanowiłam napisać o Henriettcie Lacks, o tym jak zapomniał o niej świat i nikt nie wie, kim była. Moją pracą dyplomową było napisanie książki o sprawie, której nie mogłabym pojąć.

Komórki HeLa
Zdjęcie dzięki uprzejmości
Omar Quintero

Myślałam, że mogłabym napisać serię esejów o zapomnianych przez naukę kobietach. Miałam zamiar napisać dwanaście esejów i zapisałam te liczbę na skrawku papieru. Pierwszy miał być o Henriettcie Lacks, ale nie miałam pomysłu na resztę. Pomyślałam, że zacznę pisać o niej i zobaczę, jak sprawy dalej się potoczą. Zamierzałam napisać mały kawałek, a teraz dziesięć lat później wyszła z tego książka.

Nie wszystkie opowiadania Rebeccy dotykają tak poważnych problemów. Lubi ona zagłębiać się w polityczne i etyczne tematy, związki pomiędzy nauką i społeczeństwem. Kocha naukę i pisanie o niej, także o nauce niekonwencjonalnej.

Jak znajduje tematy swoich opowiadań? To jest ciekawość, mówi Rebecca: „Jeśli we wszystkich moich opowiadaniach, jedna rzecz jest wspólna, to rozpatrywanie i pytanie – „co?” Pewnego dnia była ze swoim psem u weterynarza i usłyszała, jak weterynarz mówił recepcjonistce, że operacja przebiegła pomyślnie: „Pacjent nie śpi, kąpie się w pobliżu”. Rebecca pomyślała, „Co takiego?” i natychmiast przeprowadziła godzinny wywiad z weterynarzem na temat chirurgii ryb. Notatki robiła na rachunku od weterynarza!

Hematologia płetw ryby
Zdjęcie dzięki uprzejmości Benjamin Brainard, VMD
Doppler dokonujący pomiarów
intubowanej ryby
Czerwony punkt ryby

 

 

 

 

Dobry tekst popularnonaukowy wymaga nie tylko znalezienia ciekawych historii, ale również umiejętności przelania ich na papier. Cytując słowa Rebeccy: ”Dla mnie dobry tekst to taki, który ociera się o fakty naukowe. Sama struktura ma mniejsze znaczenie i jest wszędzie podobna. “Zatem, mówi Rebecca, potrzebne są takie same skladniki dobrego pisania: osoby, miejsce akcji, sama akcja, rozwój akcji itd. Narracja musi być łatwo zrozumiała dla ludzi. Musi być utrzymane pewne napięcie akcji, by podtrzymywać zainteresowanie. “Zawsze wzbudza nasze zainteresowanie gdy akcja ociera się o niebezpieczeństwo” – mówi Rebecca. „Czy ta osoba zostanie zabita? Czy długo zaginiona matka odnajdzie się? To wszystko trzyma nas w napięciu i sprawia, że chcemy wiedzieć, co będzie dalej.”

W przypadku nauki Rebecca stara się wszystko przedstawić bardzo prosto. Nie odbywa się to kosztem tematu naukowego; prosty jest język. „Komplikacje zaczynają się, gdy chcemy objaśniać naukę. Ludzie starają się być zbyt poważni lub zbytnio infantylizują przedmiot. Pozwól, że podam przykład i wszystko będzie jasne”. Jednym z trików jest użycie metamorfoz i porównań z życia codziennego. Działa to jednak tylko wtedy, gdy nie jest zbyt daleko posunięte. Warto również skontaktować się bezpośrednio z naukowcami i zapytać ich o wytłumaczenie trudnych kwestii. Można poprosić o wytłumaczenie, które będzie zrozumiałe dla dziesięciolatka. „ W ten sposób jest sposobność znacznie wzbogacić swoje zasoby językowe” – zauważa Rebecca. Ten sam trik można zastosować samemu zadając sobie pytanie: „Jak by to wytłumaczyć dziesięciolatkowi?” Jeżeli jest to dla ciebie wyzwaniem, wypróbuj to na swoich uczniach – patrz przykła poniżej.

Konkurs na tekst popularnonaukowy

Czy jest w waszej klasie obiecujący autor tekstów popularnonaukowych? Czy któryś z waszych uczniów potrafi oczarować innych królewskimi bajkami? Czy jest tam ukryty talent, czekający na odkrycie? Jest szansa na znalezienie go! Wręcz swoim uczniom pióro i papier (lub posadź ich przed komputerem) i pozwólcie im puścić wodze wyobraźni. Nigdy nie wiesz, czy nasz konkurs nie będzie pierwszym stopniem w karierze literckiej, podobnie, jak w przypadku Rebeccy Sloot!

Tak, my znamy standardową odpowiedź na ten rodzaj konkursu:”O czym mam napisać?” Rada Rebeccy, to wziąć temat, który was interesuje i znaleźć opowiadanie z nim związane. „Dobre opowiadania są wszędzie”-mówi. „Każdy kawałek nauki kryje w sobie materiał na ciekawy artykuł, dając ci prawo do zadawania pytań.”

Weźmy na przykład ulubionego pisarza Rebeccy, popularyzującego naukę, laureata Nagrody Pulitzera, Johna McPheew2, który w wieku 70 lat dokonał podsumowania swojej twórczości. Doszedł do wniosku, że 90% tego, co napisał, interesowało go, zanim skończył 15 lat.

Zatem zainteresowanie w młodości nauką owocuje później przez całe życie. Dobrym punktem wyjścia jest zatem proponowany niżej udział w konkursie. Warto zainteresować nim uczniów. Niech pomyślą co ich fascynuje w nauce, co rozpala ich wyobraźnię. Co sprawia, że chcą poznawać. Może to związek z tym, co mówił nauczyciel w klasie, np. komórki HeLa? Mogą znaleźć coś ciekawego w prasie lub w Internecie. Może zainteresuje ich zagadka, co chłopiec znalazł ciekawego w niebieskiej smudze, opisanej w ostatnim odcinku itd.

Warto również zaproponować własne tematy. Mogą one dotyczyć zajmowania się nauką, tajemniczością nauki, naukowe problemy rozwiązane i nadal czekające na rozwiązanie, lokalni naukowcy i lokalne placówki naukowe itd. Konkurs może być wstępem do dyskusji klasowej na temat konkretnego zagadnienia. Może on okazać się pomocny w zwiększaniu zasobów językowych. Nic nie stoi na przeszkodzie by stał się międzyprzedmiotowym projektem.

Bez względu na podejście do zagadnienia, artykuł powinien być interesujący dla ogółu czytających. Sprawdź czy wszystkie punktu regulaminu zostały spełnione nim wyślesz artykuł na konkurs!
Zatem przyślij nam prace uczniów. Niech je przeczyta Rebecca Sklot i reszta składu oceniającego. Najlepsze prace zostaną opublikowane w Science in School!

Regulamin

Udział mogą wziąć uczniowie ze szkól ponadpodstawowych z całej Europy. Będą oceniane one w dwóch kategoriach: 11-15 lat i 16 lat lub więcej. Prace mają być napisane samodzielnie lub przez zespół uczniów (jedno opowiadanie na ucznia lub grupę). Opwiadanie powinno spełniać:

  • Temat o nauce
  • Obowiązuje język angielski
  • Stylu odpowiedni dla czasopisma lub dziennika
  • Nie dłuższe niż 900 słów
  • Opowiadanie należy podpisać , podać wiek, nazwisko nauczyciela, nazwę i adres szkoły, dane kontaktowe (telefon e-mail).

Jezeli napisałeś już opowiadanie spełniające powyższe kryteria wyślij je e-mailem lub pocztą do 30 września 2009 (prace pisane ręcznie nie będą przyjmowane).

Email: editor@scienceinschool.org

Adres pocztowy:

Dr Eleanor Hayes
Editor-in-Chief of Science in School
European Molecular Biology Laboratory
Meyerhofstrasse 1
69117 Heidelberg
Germany

Prace będą ocenione przez jury skladające się z edytorów Science in School, Rebeccę Skloot i innych autorów. Prace grupowe będa oceniane w kategorii 16+. Najlepsze prace grupowe zostaną wydrukowane w Science in School.

 


Web References

License

CC-BY-NC-ND

Download

Download this article as a PDF