Επιστήμη στο ύπαιθρο: αναβιώνοντας την Παλαιολιθική Εποχή για μαθητές του δημοτικού Teach article

Μεταφρασμένο από τον Κωνσταντίνο Μιχαλοδημητράκη. Παίρνοντας τους μαθητές έξω από την σχολική αίθουσα ανοίγει ένα ολόκληρο εύρος δραστηριοτήτων για να μάθουν…

Η εικόνα είναι ευγενική
προσφορά του Dmitry
Bogdanov· πηγή εικόνας:
Wikimedia Commons

Η Παλαιολιθική Εποχή μπορεί να μην ήταν πολύ ευχάριστη περίοδος για να ζουν οι πρόγονοί μας, αλλά ανακαλύπτοντας περισσότερα για αυτή μπορεί να είναι μια ευχάριστη και διδακτική εμπειρία για μικρότερα παιδιά.

Κατά την τελευταία δεκαετία, οι συνεργάτες μου και εγώ έχουμε πάρει μια εκπαιδευτική πρωτοβουλία που ονομάζεται «μία εβδομάδα στο λιβάδι» και την εφαρμόζουμε στο μικρό μας σχολείο, το οποίο στεγάζει μαθητές ηλικίας 6-18 ετών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Ξεκίνησε ως μία αλλαγή από την ρουτίνα, για να δώσει στα μικρότερα παιδιά μια ανάσα από το καθημερινό ωράριο της μάθησης μέσα στις αίθουσες. Όμως έχει εξελιχθεί σε ένα εκπαιδευτικό εργαλείο για την διδασκαλία ενός μεγάλου εύρους θεμάτων που επικεντρώνονται στην επιστήμη, το οποίο πιστεύουμε ότι μπορεί να προσαρμοστεί εύκολα για παιδιά του δημοτικού όλων των ικανοτήτων.

Χρησιμοποιήσαμε μια σκηνή
μογγολικού τύπου (yurt) ως
καταφύγιο από την βροχή
και αποθηκευτικό χώρο για
τα υλικά μας.

Η εικόνα είναι ευγενική
προσφορά της Petra Breuer-
Küppers

Κάθε χρόνο, για μία εβδομάδα την άνοιξη ή το καλοκαίρι, δύο τάξεις μαθητών μεικτών ηλικιών (ηλικίες 6-11), στο σύνολο 20-30 παιδιά, ανταλλάσσουν την αίθουσα με ένα κοντινό λιβάδι για να μάθουν σε ανοιχτό χώρο. Αρχικά, η συνεργάτης μου και εγώ υλοποιούσαμε το πρόγραμμα μόνες μας· τα τελευταία χρόνια, είχαμε την βοήθεια μιας εκπαιδευόμενης δασκάλας και μίας φοιτήτριας. Επίσης έχουμε την υποστήριξη ενός τοπικού αγρότη, ο οποίος μας παρέχει πρόσβαση στα χωράφια του και μία σκηνή μογγολικού τύπου (yurt) σε περίπτωση που βρέξει. Με αυτές τις απλές εγκαταστάσεις, περνούμε τις μέρες μας μαθαίνοντας για την φύση, εστιάζοντας σε διαφορετικό θέμα κάθε χρόνο. Το 2010 διερευνήσαμε την ζωή κατά την Παλαιολιθική Εποχή.

Παρόλο ότι διδάσκουμε σε παιδιά με ειδικές ανάγκες (όπως μαθησιακές δυσκολίες, προβλήματα συγκέντρωσης και κινητικές δυσκολίες), η ομορφιά της εβδομάδας στο λιβάδι είναι ότι μπορεί να ενσωματώσει ένα ολόκληρο εύρος δραστηριοτήτων που να απευθύνονται σε διαφορετικά ενδιαφέροντα και επίπεδα ικανοτήτων.

Η εικόνα είναι ευγενική
προσφορά του Nicholas_T·
πηγή εικόνας: Flickr

Ένα λιβάδι με κοντινά δέντρα και ένα ρυάκι είναι ιδανικό, γιατί μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την διδασκαλία μιας ποικιλίας θεμάτων που συμπεριλαμβάνουν τα φυτά, τα έντομα, την διατροφή ακόμα και την δημιουργία απλών κατασκευών. Όμως, η έννοια είναι αρκετά ευέλικτη ώστε να μπορεί να προσαρμοστεί σε μία ποικιλία τοποθεσιών και θεμάτων – στα προηγούμενα χρόνια, είχαμε χρησιμοποιήσει θέματα για πειρατές, ιππότες και δεσποσύνες, τον Μεσαίωνα, άλογα, ζώα στις φάρμες, πλοία, την πτήση και τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Μία αιχμή βέλους της
Παλαιολιθικής Εποχής

Η εικόνα είναι ευγενική
προσφορά του Traitor· πηγή
εικόνας: Wikimedia Commons

Το πρόγραμμα ξεκινά μία εβδομάδα πριν πάμε στο λιβάδι, με ένα κουτί με βιβλία σχετικών με το επιλεγμένο θέμα: σε αυτήν την περίπτωση, την Παλαιολιθική Εποχή. Ως μία τάξη, μιλάμε για τις διαφορετικές πλευρές του επιλεγμένου θέματος: για παράδειγμα, για το τοπίο, την άγρια φύση που υπήρχε σε αυτό και πώς ζούσαν οι άνθρωποι εκείνη την εποχή – κυνηγώντας ζώα, μαζεύοντας φυτά, τις συνθήκες διαβίωσης, την οικογενειακή ζωή, τα εργαλεία κτλ. Παιδιά που δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον μπορούν να διαβάσουν επιπλέον πράγματα στον ελεύθερό τους χρόνο.

Η πραγματική διασκέδαση ξεκινά την πρώτη μέρα όταν φτάνουμε στο λιβάδι. Μόλις φτάσουμε, τα παιδιά μπορούν να εξερευνήσουν ελεύθερα την περιοχή που θα γνωρίσουν τις επόμενες μέρες. Οι συνθήκες είναι πολύ πιο στοιχειώδεις από αυτές που έχουν συνηθίσει τα παιδιά. Για τα πρώτα μερικά χρόνια υλοποίησης του προγράμματος, δεν είχαμε ούτε τουαλέτες· αντ’ αυτού τα παιδιά έσκαβαν ένα μικρό αποχωρητήριο και έχτιζαν ένα παραπέτασμα από βέργες (ίσια κλαδιά), χόρτα και φύλλα. Ακόμα και όταν ο αγρότης παραχώρησε φορητές τουαλέτες, πάλι τα καταφέραμε χωρίς καθαρό τρεχούμενο νερό: για το πλύσιμο των χεριών και των φαγητών, παίρναμε νερό σε δοχεία· για το πλύσιμο πινέλων, χρησιμοποιούσαμε νερό από το ρυάκι. Σίγουρα είναι χρήσιμο να έχεις ένα καταφύγιο (χρησιμοποιούσαμε μία σκηνή μογγολικού τύπου) για να φυλάγεις το βράδυ τον εξοπλισμό ή για να προφυλάγονται οι μαθητές κατά την ημέρα όταν βρέχει, αλλά κατά τα άλλα οι απαιτούμενες υποδομές είναι ελάχιστες. Πραγματικά, οι στοιχειώδεις συνθήκες μπορούν να μετατραπούν σε μία διδακτική εμπειρία. Και φυσικά κάνει τους μαθητές να εκτιμήσουν την επιστροφή τους στον 21ο αιώνα όταν πηγαίνουν στο σπίτι κάθε βράδυ.

Τα παιδιά έσκαψαν ένα αποχωρητήριο και μετά έφτιαξαν ένα παραπέτασμα γύρω του. Η συλλογή υλικών και η κατασκευή ενός παραπετάσματος μετατράπηκε σε μία άσκηση που ήταν από μόνη της ενδιαφέρουσα. Τα παιδιά έπρεπε να σκεφτούν σχεδιαστικές απαιτήσεις – όπως η αντοχή σε μέτριους ανέμους και βροχή και να κρύβουν τον χρήστη από την κοινή θέα. Τέτοιες ασκήσεις αποτελούν μία ευκαιρία για να μάθουν για την βασική επιστήμη και τεχνολογία εμπειρικά (με την μέθοδο δοκιμασίας και σφάλματος).
Οι μαθητές μας προσπάθησαν στην αρχή να φτιάξουν μια κατασκευή σαν σκηνή, αλλά αυτή αποδείχθηκε πολύ μικρή για να μπεις μέσα. Μία δεύτερη, πιο επιτυχής προσπάθεια τους δίδαξε ότι χρησιμοποιώντας μακριές, χοντρές βέργες (ίσια κλαδιά) μπορούσαν να φτιάξουν μία πιο σταθερή κατασκευή, αλλά για να είναι προσωπικός χώρος, έπρεπε να κλείσουν τα κενά με μικρότερα πράγματα, όπως χόρτα, βρύα και φύλλα.
Η εικόνα είναι ευγενική προσφορά της Petra Breuer-Küppers

Για αρκετά από τα θέματά μας, ένα μεγάλο μέρος του προγράμματος είναι η ανακάλυψη του πώς εύρισκαν τροφή για τον εαυτό τους. Αυτή είναι μια σπουδαία ευκαιρία για διεπιστημονική μάθηση, η οποία συνδυάζει ένα μεγάλο εύρος ασκήσεων που μπορούν να προσαρμοστούν σε διαφορετικά επίπεδα, καλύπτοντας διαφορετικά θέματα επιστημών και τεχνολογίας.

Για παράδειγμα, στο πρόγραμμά μας για την Παλαιολιθική Εποχή, μία ομαδική άσκηση περιελάμβανε να μάθουν για το κυνήγι. Η ομάδα των κυνηγών – που ήταν δημοφιλής τόσο για τα κορίτσια όσο και τα αγόρια – έφτιαξε τόξα και βέλη από κλαδιά και νήμαw1, και έμαθε πώς να τα χρησιμοποιεί. Το ότι υπήρχε εκεί κοντά ένα μικρό δάσος για να μαζέψουν κλαδιά και βέργες ήταν μεγάλη διευκόλυνση, αλλά φυσικά ήταν δυνατό να βρούμε τις πρώτες ύλες από κάπου αλλού εάν χρειαζόταν.

Ερευνώντας τί κάνει ένα
τόξο και ένα βέλος καλά.

Οι εικόνες είναι ευγενική
προσφορά της Petra Breuer-
Küppers

Αυτή η άσκηση προσφέρει μια σημαντική ευκαιρία για πειραματισμό και επίλυση προβλημάτωνw2. Ποιο είδος ξύλου δουλεύει καλύτερα; Πόσο χοντρό; Πόσο στεγνό; Και πώς είναι καλύτερα να ρίχνεις τα βέλη; Είναι καλύτερα να ρίχνεις με την φορά του ανέμου ή αντίθετα; Θα πρέπει να στοχεύεις οριζόντια ή προς τα επάνω; Κάνουν τα φτερά να πετούν τα βέλη πιο ίσια; Οι μαθητές ρώτησαν αυθόρμητα πολλές από αυτές τις ερωτήσεις, αλλά και οι δάσκαλοι μπορούν να βοηθήσουν να δομηθεί η άσκηση κάνοντας προτάσεις και κατευθύνοντας τα παιδιά προς την σωστή κατεύθυνση.

Χαμομήλι
Η εικόνα είναι ευγενική
προσφορά του Fir0002·
πηγή εικόνας: Wikimedia
Commons

Φυσικά, το συμπληρωματικό του κυνηγιού είναι η συλλογή. Δοκιμάσαμε μία σειρά ασκήσεων συλλογής σε αρκετές από τις εβδομάδες μας στο λιβάδι, ως έναν τρόπο για να μάθουν περισσότερα για τα φυτά και την τροφή. Για παράδειγμα, μία ομάδα συνέλεξε βότανα, όπως χαμομήλι, μέντα και μελισσόχορτο (lemon balm) για αφεψήματα. Αυτά δεν ήταν γνώριμα σε πολλά από τα παιδιά, οπότε κάναμε μία συγκέντρωση γευσιγνωσίας και μύρισαν τα φυτά πριν και μετά τα βάλουν στο καυτό νερόw2.

Μία πικραλίδα
Η εικόνα είναι ευγενική
προσφορά της Anja Jonsson·
πηγή εικόνας: Flickr

Μία άλλη ομάδα συνέλεξε εδώδιμα φύλλα όπως ταραξάκο (πικραλίδα) για να ετοιμάσει σαλάτα την οποία έφαγε όλη η τάξη. Μία τρίτη ομάδα συνέλεξε σπόρους σιταριού από τα χωράφια του αγρότη, τους άλεσαν φτιάχνοντας έτσι αλεύρι και έφτιαξαν επίπεδα ψωμιάw3, δοκιμάζοντας διαφορετικές μαγειρικές μεθόδους, συμπεριλαμβανομένων των μεθόδων πάνω από ανοιχτή φωτιά και πάνω σε καυτές πέτρες.

Εκτός από την συμβολή στην άσκηση αρτοποιίας, το άναμμα μίας φωτιάς είναι ένας τρόπος μάθησης για το ποια υλικά καίγονται καλά και πώς να αποφευχθεί η ζημιά στο περιβάλλον, χρησιμοποιώντας τοπικά υλικά όπως άμμο, χώμα και νερό από το ρυάκι και μετά να τα καθαρίσουν. Επίσης παίζει ρόλο στην τελευταία φάση της εβδομάδας μας στο λιβάδι: την πρόσκληση των γονιών για να δουν τι έχουν μάθει τα παιδιά τους.

Σε τέτοιου είδους πρόγραμμα, η ασφάλεια είναι ένα πολύ σημαντικό πράγμα για να λάβει κανείς υπόψη. Όμως με λογικές προφυλάξεις καταφέραμε να έχουμε μόνο ένα μικρό ατύχημα σε 10 χρόνια. Το λιβάδι μας είναι περιφραγμένο και χρησιμοποιούμε περιοριστική ταινία για να περιορίζουμε τα παιδιά μόνο σε ένα μέρος του· μαθητές που δεν μένουν μέσα στα όρια της ταινίας στέλνονται πίσω στο σχολείο. Κάθε στιγμή, το κάθε παιδί είναι μέλος μίας ομάδας για την οποία είναι υπεύθυνος ένας ενήλικος.

Μέντα
Η εικόνα είναι ευγενική
προσφορά της Zeetz Jones·
πηγή εικόνας: Flickr

Επίσης παίρνουμε ειδικές προφυλάξεις ανάλογα με τις ασκήσεις. Για παράδειγμα, είναι ζωτικής σημασίας η σωστή αναγνώριση των εδώδιμων φυτώνw4, η επίγνωση οποιωνδήποτε τοπικών παράσιτων ή άλλων κινδύνων για την υγεία και να μην επιτρέπεται να φάνε τα παιδιά οτιδήποτε χωρίς την άδεια ενός δασκάλου. Παρομοίως, ασκήσεις που συμπεριλαμβάνουν φωτιά ή τόξα και βέλη πρέπει να γίνονται υπό στενή επίβλεψη.

Αντίγραφο μίας από τις
ζωγραφιές της
Παλαιολιθικής Εποχής στο
σπήλαιο της Αλταμίρα
(Altamira) στην Ισπανία. Η
ανακάλυψη του σπηλαίου
το 1880 άναψε μία
αντιπαράθεση για το αν οι
προϊστορικοί άνθρωποι
διέθεταν την νοημοσύνη να
παράγουν οποιασδήποτε
μορφής καλλιτεχνική
έκφραση.

Η εικόνα είναι ευγενική
προσφορά του Ramessos·
πηγή εικόνας: Wikimedia
Commons

Οι ακριβείς ασκήσεις που διαλέγεις για το πρόγραμμά σου εξαρτώνται από το θέμα και τον χώρο που χρησιμοποιείς. Όμως, έχουμε πάντα αγωνιστεί να συμπεριλαμβάνουμε πρακτικές ασκήσεις. Για παράδειγμα, την χρονιά που το θέμα μας ήταν τα άλογα, είχαμε ένα αληθινό άλογο το οποίο μπορούσαν να ιππεύσουν και να περιποιηθούν τα παιδιά, φτιάξαμε ξύλινα άλογα και κοσμήματα για την χαίτη του αλόγου, για να αναφέρουμε μόνο μερικές από τις ασκήσεις. Όταν χρησιμοποιήσαμε το θέμα των πειρατών, τα παιδιά έφτιαξαν χάρτινες βάρκες και αγωνίστηκαν πάνω τους στο ρυάκι, έμαθαν ξιφομαχία, έπαιξαν παιχνίδια που συμπεριελάμβαναν την επιβίβαση σε άλλα πλοία και έφτιαξαν πειρατικά ρούχα και καλύπτρες ματιών.

Όποιο και εάν είναι το θέμα του τρέχοντος έτους, την τελευταία μέρα, στήνουμε εκθέσεις για το τι έκανε κάθε ομάδα. Για παράδειγμα, οι γονείς βλέπουν τα τόξα και τα βέλη και τα παιδιά εξηγούν πώς κατασκευάζονται και χρησιμοποιούνται. Η τάξη παρουσιάζει τους διαφορετικούς τύπους καύσιμου υλικού για την φωτιά με τους οποίους πειραματίστηκαν και επιδεικνύουν ποια καίγονται καλύτερα ή χειρότερα. Οι συλλογείς προσκαλούν τους γονείς να δοκιμάσουν τα διαφορετικά είδη βοτάνων που συνέλλεξαν κατά την διάρκεια της εβδομάδας.

Εκτός του ότι είναι μία ευκαιρία να δείξουν τι έχουν μάθει, η συγκέντρωση αυτή ενισχύει την μάθηση εμπλουτίζοντας το λεξιλόγιο των παιδιών και τα διδάσκει πώς να παρουσιάζουν τα αποτελέσματα ενός πειράματος. Αρχικά φοβόμασταν ότι αυτό το πιο ξεκάθαρα διδακτικό στοιχείο της εβδομάδας μπορεί να έκανε λιγότερο ευχάριστη την εβδομάδα στο λιβάδι για τα παιδιά, αλλά τελικά προέκυψε να λειτουργεί ως κίνητρο. Επιπλέον, βοηθά στην διεύρυνση της επιστημονικής και τεχνικής πλευράς μάθησης της εβδομάδας με την προσθήκη μίας γλωσσολογικής διάστασης.

Αυτή ήταν η πρώτη σπιτική
σούπα που είχαν ποτέ
δοκιμάσει κάποιοι από τους

Η εικόνα είναι ευγενική
προσφορά της Petra Breuer-
Küppers

Το κεντρικό μέρος της τελευταίας μέρας είναι το μαγείρεμα σε μεγάλη κατσαρόλα μίας σούπας από φρεσκοκομμένα λαχανικά και φυτά από το λιβάδι και τα χωράφια – μια ακόμη ευκαιρία να μάθουν για τα φυτά, αλλά και μία γενικότερη εισαγωγή στην υγιεινή διατροφή και μία κοινή εμπειρία για τα παιδιά, τους γονείς και τους δασκάλους. Για τους περισσότερους μαθητές μας, πολλοί από τους οποίους προέρχονται από μειονεκτικά περιβάλλοντα, αυτή είναι η πρώτη φορά που δοκιμάζουν σούπα φτιαγμένη από φρέσκα συστατικά. Με τα χρόνια, έχουμε παρατηρήσει ότι οι μαθητές παίρνουν μαζί τους την ιδέα του φρεσκομαγειρεμένου φαγητού όταν επιστρέφουν στο σπίτι τους – ένα τέλειο παράδειγμα για το πώς ενώνονται πρακτικά και θεωρητικά στοιχεία.

Η εβδομάδα στο λιβάδι παρέχει ένα ευέλικτο πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορεί να εδραιωθεί ένα εύρος ασκήσεων και το οποίο μπορεί να διαμορφωθεί από τους δασκάλους μαζί με τους μαθητές. Για παράδειγμα, εκτός από τον επιστημονικό πυρήνα του περιεχομένου της εβδομάδας στο λιβάδι, βρήκαμε χρόνο για τραγούδια, παιχνίδια και χειροτεχνίες και μπορέσαμε να βρούμε χρόνο ακόμα και για μια επίσκεψη σε έναν ντόπιο μελισσοκόμο. Είναι επίσης μία ευκαιρία για να συμμετέχουν εξωτερικοί συνεργάτες – στην περίπτωσή μας ο αγρότης, ο μελισσοκόμος και η τοπική ομάδα προσκόπων – σπάζοντας ακόμα περισσότερο την ρουτίνα της μάθησης σε σχολικές αίθουσες.

Τέλος, αντιπροσωπεύει έναν ολιστικό τρόπο διδασκαλίας, συνδυάζοντας διαφορετικές πλευρές της επιστήμης με πρακτικές ασκήσεις που έχουν πραγματικό αντίκτυπο στην ζωή των παιδιών.


Web References

Resources

  • Cornell J (2006) Sharing Nature with Children: The Classic Parents’ & Teachers’ Nature Awareness Guidebook. Nevada City, CA, USA: Dawn Publications. ISBN: 978-1883220730
  • Danks F, Schofield J (2007) Nature’s Playground: Activities, Crafts, and Games to Encourage Children to Get Outdoors. Chicago, IL, USA: Chicago Review Press. ISBN: 978-1556527234
  • Danks F, Schofield J (2009) Go Wild!: 101 Things to Do Outdoors Before You Grow Up. London, UK: Frances Lincoln Publishers. ISBN: 978-0711229396
  • Hurdmann C (2012) Hands-On History! Stone Age: Step Back to the Time of the Earliest Humans, with 15 Step-by-Step Projects and 380 Exciting Pictures. San Francisco, CA, USA: Armadillo Books. ISBN: 978-1843229742
  • Fischer-Rizzi S (2012) Cook Wild: Year-Round Cooking on an Open Fire. London, UK: Frances Lincoln Publishers. ISBN: 978-0711232815
  • Kallas J (2010) Edible Wild Plants: Wild Foods From Dirt To Plate. Layton, UT, USA: Gibbs Smith. ISBN: 978-1423601500
  • Karlin M (2009) Wood-Fired Cooking: Techniques and Recipes for the Grill, Backyard Oven, Fireplace, and Campfire. Berkeley, CA, USA: Ten Speed Press. ISBN: 978-1580089456
  • Meyer K (2011) How to Shit in the Woods: An Environmentally Sound Approach to a Lost Art. 3rd Edition. Berkeley, CA, USA: Ten Speed Press. ISBN: 978-1580083638

Author(s)

Η Petra Breuer-Küppers είναι δασκάλα επί 25 χρόνια. Αφού σπούδασε βιολογία, φυσική και μουσική, εργάστηκε ως δασκάλα τόσο σε συμβατικά σχολεία όσο και σε σχολεία για παιδιά με ειδικές ανάγκες. Τώρα βρίσκεται στο Πανεπιστήμιο της Κολωνίας στην Γερμανία (University of Cologne, Germany) όπου εκπονεί την διδακτορική της διατριβή και διδάσκει φοιτητές. Ενδιαφέρεται ιδιαιτέρως για την διδασκαλία της επιστήμης στο δημοτικό, στην διεξαγωγή πειραμάτων και την βελτίωση των γλωσσικών δεξιοτήτων. Μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί της στο pbreuerk@uni-koeln.de, και είναι πρόθυμη να δώσει εμπειρικές γνώσεις ή συμβουλές σε δασκάλους που θέλουν να προσαρμόσουν την ιδέα της μίας εβδομάδας στο λιβάδι.

Review

Το να στήσεις μια κατασκήνωση Παλαιολιθικής εποχής για παιδιά του δημοτικού είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα διεπιστημονικής διδασκαλίας και μάθησης. Συνδυάζει φυσική, περιβαλλοντική εκπαίδευση, τεχνολογία και όσους άλλους επιστημονικούς κλάδους θέλει να συμπεριλάβει ο δάσκαλος.

Οι προτεινόμενες ασκήσεις είναι καινοτόμες και προσφέρουν έναν εναλλακτικό τρόπο διδασκαλίας πολλών επιστημονικών και τεχνολογικών θεμάτων όπως η κατασκευή μιας σκηνής, η συλλογή, αναγνώριση και το ονομάτισμα βοτάνων και βασική μηχανική (η ρίψη βέλους). Δεν ξέρω κανένα σχολείο στην χώρα μου (είτε για ειδική είτε συμβατική εκπαίδευση) που να προσφέρει τέτοιες ευκαιρίες στους μαθητές του.

Μάλλον δεν είναι εύκολο να διοργανώσεις μία τέτοια άσκηση αλλά δεν είναι αδύνατον. Και παρόλο ότι την πρώτη φορά μπορεί να είναι δύσκολο, τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να είναι ευκολότερο. Με κατάλληλη προετοιμασία από τους δασκάλους και υποστήριξη από τις αρχές του σχολείου και τους γονείς, οι μαθητές μπορούν να κερδίσουν πολύ περισσότερα από το πρόγραμμα από ότι εάν παρέμεναν στο περιβάλλον της σχολικής αίθουσας. Επιπλέον, η βοήθεια από άτομα ή ομάδες (π.χ. αγρότες ή οργανώσεις προσκόπων) εκτός του σχολείου προσφέρει στους μαθητές πολλά εκπαιδευτικά και κοινωνικά οφέλη.

Αντί να γίνονται σε λιβάδι, οι ασκήσεις μπορούν αναμφίβολα να μεταφερθούν σε ένα κοντινό πάρκο ή όχθη ποταμού, που είναι πιο εύκολο να τα βρεις σε μία πόλη.

Christiana Nicolaou, Κύπρος

License

CC-BY-NC-SA